Około 15% dzieci w wieku szkolnym ma trudności z uczeniem się, sprawnym opanowaniem czytania, pisania lub liczenia.

Problemy szkolne często związane są z deficytami w zakresie umiejętności percepcyjno-motorycznych, czynności ruchowych, uwagi, koncentracji, prawidłowej pracy funkcji wzrokowych, słuchowych, a także ich wzajemną integracją.

Dzieci objęte ryzykiem występowania wyżej wymienionych deficytów nie są zdolne do zapamiętywania wzorców dźwiękowych słów, które słyszały we wczesnym okresie swojego życia. Jeśli nie wiedzą jakie jest właściwe brzmienie słowa, nie wiedzą również z jakich głosek i liter powinno się ono składać. Zdarza się, że niektórzy uczniowie zaczynają czytać za pomocą innych strategii (np. próbując czytać słowa całościowo po konturze, bez rozpoznawania struktury poszczególnych wyrazów). Czytanie w ten sposób nie uczy czytać metodą analityczno-syntetyczną, a to znaczy, że dziecko nie odczytuje każdej kolejnej napisanej litery. Nie tworzy zatem wewnętrznych reprezentacji obrazów słów.

Często zdarza się, że dzieci mają duże trudności z rozpoznawaniem głosek dźwięcznych i bezdźwięcznych, np. b-p, d-t, g-k. Sytuacja taka ma związek ze słabiej rozwiniętymi funkcjami fonologicznymi i słuchem fonematycznym.

Prawidłowe rozpoznanie częstotliwości i właściwe szeregowanie kolejności dźwięków umożliwia odróżnienie np. d-t, a tym samym odróżnianie podobnie brzmiących słów tj. np. domek-Tomek, tata-data, babka-papka, itp..

U dzieci mających trudności w nauce czytania, pisania, liczenia często obserwowane są trudności w różnicowaniu dźwięków o odmiennej wysokości i czasie trwania. Uczniowie mają często problemy z określeniem kolejności występowania bodźców wzrokowych i słuchowych oraz koordynacją wzrokowo-słuchową, a samo wykonanie tych czynności zajmuje im bardzo dużo czasu, co jest z kolei okupione ogromnym wysiłkiem.

Badania nad specyficznymi trudnościami w nauce (tj. dysleksja, dysgrafia, dysortografia, dyskalkulia) i związanymi z tym deficytami funkcji poznawczych zaowocowały „krokiem milowym” w kierunku właściwej diagnozy, a co za tym idzie również skutecznej terapii, w której konieczne jest oddziaływanie wielokierunkowe, angażujące nie tylko wzrok i słuch, ale także funkcje motoryczne.

Jednym z ekspertów zajmujących się tym obszarem był Fred Warnke, który opracował metodę wykrywania i treningu wyżej wymienionych deficytów. Udowodnił, że jedną z najważniejszych przyczyn dysleksji i afazji są zaburzenia przetwarzania słuchowego. Uważał również, że można je zredukować lub zminimalizować stosując odpowiedni trening.

Założeniem metody Warnkego jest oddziaływanie podczas treningu na zmysły wzroku, słuchu i motorykę ćwiczącego. Unikatowość metody stosowanej przez terapeutów wynika z zaangażowania pacjenta w trening (ćwiczący nie tylko słucha, ale także odpowiednio reaguje na pojawiające się bodźce).

Odpowiedzi uzyskane przez pacjenta w czasie diagnozy porównywane są do norm wiekowych, na podstawie których terapeuta tworzy adekwatny plan treningowy, z uwzględnieniem tzw. Strefy najbliższego rozwoju. Zgodnie z założeniami metody Warnkego, trening dostosowywany jest do posiadanych w danym momencie umiejętności pacjenta.

Metoda Warnkego umożliwia pracę z dziećmi od 5 roku życia oraz z osobami dorosłymi mającymi problemy w następujących obszarach:

⦁ trudności w nauce
⦁ problemy w nauce czytania i pisania
⦁ zaburzenia przetwarzania słuchowego (APD)
⦁ problemy logopedyczne
⦁ problemy osób z grupy ryzyka dysleksji rozwojowej lub u których zdiagnozowano dysleksję, dysortografię, dysgrafię, dyskalkulię
⦁ opóźniony rozwój lateralizacji
⦁ problemy wynikające z przebytych uszkodzeń mózgu (np. po udarze)
⦁ problemy ze słyszeniem wynikające ze starzenia się układu słuchu

Badania naukowe potwierdzające skuteczność Metody Warnkego.
Metoda Warnkego stosowana jest przez profesjonalistów na całym świecie min. w Niemczech, Austrii, Szwajcarii a od 2010 roku również w Polsce.

⦁ Metoda Warnkego zyskała uznanie dzięki mocnym podstawom naukowym oraz standaryzowanej metodologii diagnozy i treningu
⦁ trening jest indywidualnie dobierany do każdego klienta w odniesieniu do najbliższej jego strefy rozwoju
⦁ podczas całego procesu terapeutycznego – pacjent aktywnie uczestniczy w procesie treningowym
⦁ trening pozwala to na skuteczną pomoc pacjentowi z dysleksją, zaburzeniami przetwarzania słuchowego, problemami w czytaniu i pisaniu oraz ogólnych trudności w opanowaniu umiejętności szkolnych
⦁ skuteczność terapii metodą Warnkego została potwierdzona w wielu badaniach naukowych.

Wybrane badania naukowe z udziałem metody Warnkego (w tym badania polskie).

Badanie postępu w umiejętności prawidłowej pisowni i czytaniu u dyslektyków, po treningu funkcji podstawowych i treningu lateralnego.

(Badanie Ministerstwa Kultury Kraju Thüringen, opieka naukowa Uniwersytet Hannower, U.Tewes, 2001 i 2003r., Tewes U., Steffen S. Warnke F., Zaburzenia w automatyzacji jako przyczyna problemów w nauce, Forum Logopädie, 1/2003, s. 24-30).

Badanie przeprowadzone było w przeciągu 4 miesięcy wśród dzieci z dysleksją w szkołach podstawowych. Trening funkcji podstawowych prowadzony był dla 3 grup dzieci. Każda z nich uczestniczyła w innym typie zajęć:

⦁ Pierwsza – brała udział w tradycyjnych zajęciach wyrównawczych
⦁ Druga – brała udział tylko w treningu funkcji podstawowych
⦁ Trzecia – brała udział w treningu funkcji podstawowych i treningu lateralnym.

Wykresy przedstawiają postępy badanych w zakresie prawidłowej pisowni. Po 4 miesiącach treningów zaobserwowano znaczące różnice w umiejętnościach dzieci uczestniczących w treningach metodą Warnkego (grupa kontrola 2 i 3). W trzeciej grupie kontrolnej (trening funkcji podstawowych oraz trening lateralny) zredukowano błędy w pisowni aż o 42,6%.

Badanie nad efektywnością metody Warnkego w terapii dysleksji rozwojowej
(Badanie Instytut Psychologii, Uniwersytet Gdański 2015, M. Lipowska, P. Pawlicka, A. Łada)

Badano efektywność terapii dysleksji rozwojowej z wykorzystaniem metody Warnkego. Badaniem zostały objęte dzieci ze szkoły z diagnozą dysleksji rozwojowej. Dzieci zostały na wstępie zdiagnozowane zgodnie z założeniami metody Warnkego. Następnie uczestniczyły w treningu funkcji podstawowych z wykorzystaniem specjalistycznego sprzętu medycznego Audio4Lab – Brain Audiometr.

Szczególną wartość ma uzyskana w wyniku powyższych oddziaływań terapeutycznych, poprawa funkcjonowania badanych w zakresie:

⦁ słuchu fonemowego – różnicowania głosek /fonemów
⦁ analizy struktury głoskowej/fonemowej par słów bezsensownych, ich porównywania i abstrahowania głosek/fonemów
⦁ analizy oraz syntezy głoskowej/fonemowej
⦁ pamięci fonologicznej
⦁ integracji wzrokowo słuchowej, pamięci werbalnej długoterminowej,
a także szybkiego, automatycznego przypominania słów oraz podzielności uwagi

Metoda Warnkego okazała się efektywna w terapii dysleksji rozwojowej wśród uczniów na każdym etapie edukacyjnym.

Pacjenci opowiadający o swoich odczuciach po kilku-kilkunastu sesjach terapeutycznych podkreślają, że poświęcają mniej czasu na naukę w domu, więcej zapamiętują z lekcji oraz szybciej robią notatki w zeszytach.

Dziewczynka ucząca się w IV klasie, w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej usłyszała, że nie potrafi czytać. Dzięki treningowi metodą Warnkego, w kolejnym roku przeczytała sama ‘’Hobbita’’, a na koniec szkoły podstawowej uzyskała świadectwo z paskiem.

Trening metodą Warnkego w ocenie pacjentów poprawia również rozumienie wypowiedzi w języku obcym. Opisane osiągnięcia sprawiają, że dzieci chętniej chodzą do szkoły, a ich codziennej aktywności nie towarzyszy stres i lęk. Poprzez wzmocnienie wiary w siebie (na tle osiąganych sukcesów) poprawia się jakość życia uczniów i codziennego ich funkcjonowania, zarówno w szkole, jak i w domu.

Cele terapii ustalane są podczas diagnozy. Terapia metodą Warnkego składa się z dwóch etapów.

ETAP I Praca nad nieprawidłowościami w zakresie funkcji podstawowych

ETAP II  Utrwalenie celów osiągniętych w pierwszym etapie

Terapia Metodą Warnkego zakłada systematyczność i powtarzalność realizowanych treningów słuchowych, wzrokowych i motorycznych.

Aby zwiększyć skuteczność pomocy, wskazane jest stosowanie się do poniższych wskazówek:

⦁ Najlepszą formą jest połączenie godzinnej terapii w gabinecie z terapeutą (minimum raz na tydzień) z treningiem w domu (do pięciu/sześciu jednostek treningowych wykonywanych samodzielnie).
⦁ Pacjent może również wykonywać wyłącznie trening domowy, o ile terapeuta nie zaleci dodatkowych godzin terapii w gabinecie.
⦁ Inną opcją może być ograniczenie się do treningu w gabinecie, bez wsparcia treningiem domowym (w przypadku gdy jego wykonywanie jest niemożliwe z różnych powodów).
⦁ Trening w gabinecie pozwala na prowadzenie treningu funkcji podstawowych oraz treningu lateralnego.
⦁ Trening w warunkach domowych pozwala na prowadzenie treningu funkcji podstawowych.
⦁ Pełny trening przeprowadzony wraz z treningiem lateralnym przynosi dwa razy lepsze efekty niż sam trening funkcji podstawowych.

Prawidłowo wykonany trening metodą Warnkego powinien składać się z oddziaływań w trzech obszarach (a więc wzrok, słuch i motoryka), które skupiają się wokół zaburzeń przetwarzania słuchowego. Podczas pracy terapeutycznej skupiamy się na procesie automatyzacji.

Automatyzacja przetwarzania spostrzeżeń w obszarze wzroku, słuchu oraz motoryki

Deficyty w przetwarzaniu spostrzeżeń redukowane są podczas trenigu automatyzacji, który bazuje na pracy z sygnałami dźwiękowymi. Pracujemy więc na materiale niewerbalnym. Trening funkcji podstawowych (opisanych w punkcie o 14 krokach diagnostycznych) zawsze odbywa się na początku spotkania terapeutycznego, podczas ćwiczenia nie powinno być pomijane żadne z zadań. Trening obejmuje ćwiczenia funkcji podstawowych na urządzeniach:

⦁ Audio4Lab – Brain Audiometr (w gabinecie)
⦁ Brain-Boy Universal lub Audio Trainer 3000 (w gabinecie lub w domu).

Automatyzacja koordynacji półkul mózgowych poprzez trening lateralny.

Trening lateralny ,,zmusza’’ nieustannie do porównywania odbieranych informacji przez obie półkule mózgowe, co z kolei zwiększa efektywność w zakresie ich komunikowania się za pośrednictwem ciała modzelowatego. Naukowcy udowodnili, że ciało modzelowate u osób z grupy ryzyka dysleksji (lub innych specyficznych trudności w nauce) ma zaburzone funkcje oraz mniejsze wymiary niż u osób niedyslektycznych.
Podczas treningu lateralnego terapeuta kieruje odpowiednio przekazywanymi informacjami słuchowymi i wzrokowymi podczas czytania tekstów przez pacjenta. Osoba słyszy przez słuchawki piosenki lub teksty. Są one nagrane w tzw. stereofonii sztucznej głowy – która sprawia, że słuchacz odnosi wrażenie trójwymiarowej przestrzeni. Dzięki temu budowany jest tzw. realizm sceny dźwiękowej, wspomagający proces terapii.
Podczas całego treningu pacjent słyszy ,,wędrujący w słuchawkach’’ dźwięk – w kierunku odwrotnym do wędrowania głosu terapeuty. W kolejnych etapach treningu pacjent powinien zacząć mówić teksty do mikrofonu lub mówić je wraz z lektorem bądź powtarzać po nim.
Podczas trenigu terapeuta może dodatkwo “urozmaicać, utrudniać” trening poprzez zakłocanie dźwięku, dodawania szumów, dodawanie zadań ze specjalnymi okularami zaciemniającymi pole widzenia.
Regularny trening doprowadza do lepszej synchronizacji obu półkul poprzez aktywowanie istniejących, ale nieaktywnych włókien nerwowych.
Trening lateralny wykonywany jest na urządzeniu Audio4Lab – Alpha Trainer.

Automatyzacja słownika wzrokowego

Automatyzacja słownika wzrokowego to trening literowania, który pomaga osobie mającej trudności w czytaniu i pisaniu w znalezieniu odpowiedniego sposobu na zapamiętanie słów, których wymowa różni się od ich graficznego zapisu. W tym celu stosuje się odpowiednie ćwiczenia ukierunkowane na rozwijanie i utrwalanie możliwości zapamiętywania wzrokowego prawidłowych obrazów słów. Są to:

⦁ Ćwiczenia z literowaniem wzrokowym
⦁ Czytanie tekstów złożonych z pseudosłów
⦁ Krótkoterminowe zapamiętywanie sylab

Brain-Boy Universal
Trening funkcji podstawowych

Audio-Trainer 3000
Trening funkcji podstawowych z dodatkową funkcją rozumienia sygnałów (mowy) w obecności sygnału zagłuszającego